آمالکپ نوعی آمالگام دندانی است که برای پر کردن حفره‌های ناشی از پوسیدگی دندان به کار می‌رود. این آمالگام ترکیبی از فلزاتی مانند جیوه مایع و آلیاژ پودری شامل نقره، قلع و مس است. درصد ترکیبات این ماده شامل 50٪ جیوه، 20٪ نقره، 16٪ قلع و 15٪ مس و سایر فلزات کمیاب می‌باشد. برخی انواع آمالکپ دارای ذرات کروی و شکسته هستند. این ماده به عنوان یک ماده ترمیمی بسیار مقرون به صرفه شناخته می‌شود و حدود 75٪ از مواد ترمیمی مورد استفاده دندانپزشکان را تشکیل می‌دهد. دندانپزشکان از آمالکپ برای ترمیم دندان‌های خلفی و گاهی دندان‌های قدامی در موارد پوسیدگی کلاس I، II، V و VI استفاده می‌کنند.

دندان‌های پر شده با این ماده معمولاً به رنگ نقره‌ای دیده می‌شوند و به همین دلیل به عنوان “پرکننده‌های نقره‌ای” شناخته می‌شوند، هرچند این اصطلاح دقیق نیست و بهتر است استفاده نشود، زیرا ترکیبات دقیق آمالگام را به درستی توصیف نمی‌کند.

این ماده بسیار قوی، بادوام و مقاوم در برابر خوردگی است و می‌تواند فشار جویدن را تحمل کند. با این حال، به دلیل محتوای جیوه‌ای که دارد، مورد انتقاد قرار گرفته است. جیوه در مقادیر زیاد می‌تواند سمی باشد، اما برخلاف نگرانی‌ها، بخارات جیوه از آمالگام دندان نشت نمی‌کند. آمالکپ بیش از 150 سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرد و هنوز هم برای ترمیم پوسیدگی و شکستگی دندان‌ها استفاده می‌شود. انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) اعلام کرده است که آمالگام دندانی ماده‌ای ایمن و مؤثر برای ترمیم دندان است و میزان قرار گرفتن در معرض جیوه حاصل از آن بسیار کم و بی‌خطر است. البته برخی افراد ممکن است به فلزات موجود در آمالکپ حساسیت داشته باشند.

چندین جایگزین برای آمالکپ وجود دارد، از جمله رزین کامپوزیت، گلاس آینومر، پرسلن و طلا. رزین کامپوزیت ماده‌ای به رنگ دندان است که از پلاستیک و ذرات شیشه ساخته شده است. پرکننده‌های گلاس آینومر از اکریلیک و نوع خاصی از مواد شیشه‌ای ساخته می‌شوند. پرسلن، نوعی سرامیک، به عنوان پرکننده دندان بسیار محکم و بادوام است. پرکننده‌های طلا از آلیاژ طلا، مس و سایر فلزات ساخته می‌شوند و می‌توانند فشارهای دندان را تحمل کنند.

نحوه‌ی قرارگیری آمالکپ

برای قرار دادن آمالگام، دندانپزشک ابتدا دندان را مته می‌کند تا پوسیدگی را از بین ببرد و سپس حفره دندان را برای قرار دادن پرکننده آمالکپ آماده می‌کند. سپس آلیاژ پودری کپسول شده را با جیوه مایع مخلوط می‌کند تا آمالکپ تشکیل شود. آمالگام نرم شده در حفره آماده قرار می‌گیرد و شکل آن را به خود می‌گیرد. سپس به سرعت سفت شده و به پرکننده جامد تبدیل می‌شود.

مدت زمان لازم برای پر کردن دندان با آمالکپ به اندازه حفره و محل قرارگیری دندان بستگی دارد، اما به طور کلی حدود 30 دقیقه تا یک ساعت زمان می‌برد. این مدت زمان ممکن است بسته به دندانپزشک و بیمار متفاوت باشد.

مزایای استفاده از آمالکپ

آمالکپ‌های دندانی قوی و ماندگار هستند و نسبت به سایر انواع پرکننده‌ها احتمال شکستگی کمتری دارند. این مواد برای بیمارانی که در معرض خطر بالای پوسیدگی دندان هستند و همچنین بیمارانی که آماده‌سازی دندان‌هایشان به علت بزرگی و رطوبت دشوار است، بسیار مفید هستند. همچنین آمالکپ کم‌هزینه‌ترین نوع ماده پرکننده دندان است و بیش از یک قرن است که در سراسر جهان استفاده می‌شود.

مزایای آمالکپ به طور کلی شامل موارد زیر است:

• کم‌هزینه‌ترین ماده پرکننده دندان در مقایسه با سایر انواع پرکننده‌ها
• سخت شدن سریع و کار با آن با سرعت بیشتر
• کاهش استرس در درمان کودکان یا بیماران با نیازهای ویژه
• دوام بالا و امکان استفاده بیش از یک دهه یا بیشتر با مراقبت مناسب
• قابلیت پر کردن حفره‌های بزرگ دندان و جلوگیری از رشد باکتری‌های مضر
• خاصیت ضدباکتریایی نقره موجود در ماده
• سازگاری با بزاق و رطوبت و عدم ایجاد مشکل در بلندمدت

معایب استفاده از آمالکپ

در کنار فواید آمالکپ، معایبی نیز وجود دارد:

• نیاز به گیر مکانیکی برای اتصال به دندان که ممکن است نیاز به برداشتن ساختار بیشتری از دندان داشته باشد.
• واکنش بد بیماران مبتلا به آلرژی به فلزات، هرچند که نادر است.
• قابل توجه بودن ظاهر نقره‌ای آن در دندان‌های عقب.
• انبساط و انقباض ماده در دماهای مختلف که ممکن است منجر به شکستگی شود.
• آزاد شدن بخار جیوه که می‌تواند در صورت تنفس اثرات نامطلوبی بر مغز و کلیه داشته باشد، به خصوص برای جنین مادران باردار و کودکان خردسال.

با این حال، جیوه برای انعطاف‌پذیری مواد پرکننده آمالگام لازم است.